Wzorzec (FCI)

Wzorzec rasy Rhodesian Ridgeback już na wstępie podkreśla znaczenie wyważonych proporcji. Miałem przyjemność oceniać rodezjany w wielu krajach i muszę przyznać, że stanowią one rasę bardzo zróżnicowaną – od masywnych jak molosy (choć bez wątpienia niezwykle imponujących) psów, po osobniki drobne, o lekkich i cienkich kościach. Te ostatnie swą budową często przypominają charty.

Żadna z tych skrajności nie jest zgodna z wzorcem rasy. Psy takie nie spełniają bowiem wymogu, o którym mowa w pierwszym zdaniu wzorca - nie są wyważone. Co do typu molosa, to wzorzec mówi wyraźnie: „żadnych oznak ciężkości”. Z punktu widzenia funkcjonalności psa zbyt ciężka budowa ciała jest niepożądana, ponieważ wpływa niekorzystnie na wytrzymałość i zwinność.

Z kolei rodezjan o charciej budowie nie spełnia wymogu „silny, umięśniony”. Pewna różnorodność typów w obrębie rasy jest bez wątpienia zdrowa i korzystna, jednak niepożądane są wszelkie skrajności.

To, czego wzorzec nie określa, to idealny „format” rodezjana, czyli stosunek długości tułowia do wysokości w kłębie. Rhodesian ridgeback powinien być psem prostokątnym, tzn. długość jego tułowia powinna być większa niż wysokość mierzona w kłębie.

Pręga u większości rodezjanów rzeczywiście zaczyna się tuż za łopatkami, jednak tylko u nielicznych sięga do guzków biodrowych. U większości jednak prawidłowo zwęża się ku końcowi. Górne zakończenie pręgi (box) może mieć dość zróżnicowany kształt. Korony muszą jednak leżeć symetrycznie po obu stronach „boxu” i mogą być przesunięte w stosunku do siebie maksymalnie o szerokość ołówka (przekroju ołówka).

Wzorzec (FCI)

Sędziowie maja różne wyobrażenia o tym, jak powinna wyglądać idealna głowa rodezjana. Istnieje tu spore pole do interpretacji. W każdym razie wielkość głowy powinna pozostawać w harmonii z ogólną budową ciała, a żuchwa powinna być na tyle długa, by zapewniała dość miejsca dobrze wykształconym i mocnym zębom. Najlepiej, jeśli między zębami przedtrzonowymi pozostaje jeszcze nieco wolnego miejsca. Czaszka dzieli się na mózgoczaszkę i trzewioczaszkę. Wzorzec mówi, że mózgoczaszka powinna być raczej płaska niż wysklepiona, i że w stanie odprężenia na czole psa nie powinny tworzyć się zmarszczki. W rzeczywistości często jest inaczej, gdyż wielu hodowców ceni sobie szczenięcy wyraz, jaki nadaje psu pofałdowana skóra na czole.

Wzorzec (FCI)

Kolejne sformułowanie, które nie wymaga wyjaśnień. Można tu jedynie dodać, ze kufa widziana z profilu tylko wtedy nie jest zbyt spiczasta i wątła, jeśli kąt utworzony przez grzbiet nosa i przednią część kufy (miejsce gdzie łączą się fafle) wynosi ok. 80° (chodzi tu kąt, który widzimy obserwując głowę psa z profilu).

Zgryz:
mocne szczęki o idealnie dopasowanym i kompletnym zgryzie nożycowym (oznacza to, że siekacze górne ściśle zachodzą na siekacze dolne), przy czym oba rzędy siekaczy powinny być ustawione prostopadle do szczęk. Zęby powinny być dobrze wykształcone – w szczególności kły i zęby trzonowe.

Szerokość szczęki górnej i żuchwy ma u rodezjana wpływ na ogólny wygląd głowy. Gdy szczęka ma odpowiednią szerokość, nie powstaje wrażenie „dołów pod oczami”, które nadają twarzy psa charci wygląd. Żuchwa powinna być nieco węższa niż szczęka górna. Żuchwa jest dobrze rozwinięta, gdy pomiędzy wargami górnymi (faflami) można wyraźnie dostrzec przednią część żuchwy (brodę).

Prawidłowa żuchwa przypomina kształtem literę U, nigdy literę V. Sześć dolnych siekaczy stoi w równym szeregu jak żołnierze. Gdy żuchwa bardziej przypomina literę V, siekacze nie mają wystarczająco dużo miejsca. Są wtedy zbyt małe albo rosną nierówno. Szczególnie ważne jest dobre ustawienie siekaczy zewnętrznych (tzw. trójek), jako że spełniają one ważną funkcję pomocniczą dla kłów. O perfekcyjnym zgryzie nożycowym można mówić tylko wtedy, gdy tylne ścianki siekaczy górnych dotykają przedniej, górnej krawędzi siekaczy dolnych.

Pies powinien posiadać 42 zęby stałe – w szczęce górnej 20 zębów (po 10 z każdej strony), w żuchwie 22 zęby (po 11 z każdej strony). Dobrze wykształcone zęby świadczą o mocnych kościach, jako że w okresie życia płodowego ich rozwój przebiega analogicznie.

Policzki: dobrze zaznaczone, lecz nie przesadnie wydatne.

Opisane we wzorcu wyważone proporcje rodezjana trudno pogodzić z wydatnymi, okrągłymi policzkami, które nadają psu masywny wygląd. Głowa rodezjana nie powinna przypominać na przykład głowy amstaffa, który ze względu na potężne umięśnienie szczęk posiada wydatne policzki. Idealna głowa rodezjana, szczególnie u psów, jest dobrze wypełniona pod oczami, jednak pozbawiona okrągłych wypukłości na policzkach.

Użyte we wzorcu rasy określenie „okrągłe” jest moim zdaniem niezbyt trafne. Rzeczywiście okrągły kształt oczu spotyka się tylko u niewielu ras, np. u buldoga francuskiego lub u amerykańskiego cockera. U rodezjana kształt oczu jest raczej owalny. Gdy wykrój powiek jest zbyt wąski, oko może przybierać skośny, a nawet trójkątny kształt. Ten kształt oczu u rodezjana wpływa negatywnie na wrażenie ogólne. Skośne oko przypomina raczej rasy orientalne (np. sloughi), zaś trójkątne – klasyczne oczy terierów (np. american staffordshire terrier).

Oczy zdrowego rodezjana powinny być błyszczące i żywe, to oczywiste. Pod określeniem „inteligentny” rozumiem wyraz bystry i uważny. Gama kolorów oczu może sięgać od ciemnobrązowych, poprzez jasnobrązowe aż do bursztynowych. Niedopuszczalny jest kolor żółty. W tym miejscu należy dodać, że u niektórych ras myśliwskich ciemny kolor oczu całkowicie i nieodwracalnie zanikł w wyniku nieprzemyślanych decyzji hodowlanych, jakie miały miejsce w ostatnich dziesięcioleciach. Hodowcy rasy rhodesian ridgeback mają jeszcze szansę uniknąć tych błędów.

Wzorzec (FCI)

Szyja:
dość długa, silna i bez luźnych fałdów skórnych (podgardla).

Podgardle to luźna skóra na szyi, często spotykana u rodezjanów o dużej masie ciała. Zgodnie z wzorcem rasy, skóra na szyi rodezjana powinna być gładka i napięta, tak, aby lekko rysowały się pod nią mięśnie. Fałdy na szyi są jednak przez wielu sędziów tolerowane, pod warunkiem, że nie są one tak luźne i obfite, iż zakłócają proporcje sylwetki.

Lędźwie: silne, muskularne i lekko wysklepione.

Klatka piersiowa: niezbyt szeroka, ale bardzo głęboka i pojemna. Najniższy punkt klatki piersiowej powinien sięgać do łokci.

Przedpiersie: uwydatnione, gdy patrzymy na psa z profilu.

Podobnie jak kil wiąże kadłub statku, tak przedpiersie wiąże przód klatki piersiowej i stanowi harmonijne dopełnienie sylwetki psa. Brak przedpiersia można tolerować tylko u psów, które wprawdzie już nie rosną, lecz nie osiągnęły jeszcze pełnej dojrzałości fizycznej – u dużych ras może to trwać nawet do trzeciego roku życia.

U dorosłego rodezjana (psa) widzianego z przodu, odstęp pomiędzy kończynami przednimi powinien być na tyle szeroki, aby zmieściła się tam duża męska dłoń. Mam tu na myśli oczywiście dłoń trzymaną poziomo, nie pionowo.

Żebra: umiarkowanie wysklepione, nigdy beczkowate.

Ogon: Mocny u nasady i stopniowo zwężający się ku końcowi, nigdy gruby i krótki. Umiarkowanej długości, osadzony ani zbyt wysoko, ani zbyt nisko. Noszony lekko wywinięty ku górze, lecz nigdy zakręcony.

Ogon jest przedłużeniem kręgosłupa i posiada od 20 do 23 kręgów. Gdy niektóre z nich są zrośnięte, mówimy o tzw. „zroście” (kinked tail). Wada ta powstaje w wyniku zaburzeń rozwoju kręgosłupa w okresie płodowym. Psy dotknięte tą wadą nie powinny być używane do hodowli.

Wzorzec rasy dokładnie określa jak ma wyglądać prawidłowy ogon rodezjana. Nie może on być gruby i krótki jak u labradora. Ogon u rodezjana ma prawidłową długość wtedy, gdy jego końcówka (po rozprostowaniu) sięga mniej więcej do stawu skokowego. Znacznie krótszy ogon jest zbyt krótki, dłuższe zdarzają się bardzo rzadko.

Sposób noszenia ogona z jednej strony odzwierciedla nastrój psa, a z drugiej ma związek z budową kręgosłupa, ściślej jego części krzyżowej. U prawidłowo zbudowanego rodezjana część krzyżowa opada łagodnym łukiem ku nasadzie ogona. Idealny ogon w ruchu (w swobodnym kłusie) jest noszony niemal w poziomie i stanowi w linii prostej przedłużenie części krzyżowej. W ringu, w obecności innych samców, wiele psów unosi ogon do góry w geście dominacji. Dlatego sędzia powinien dokładnie sprawdzić osadzenie ogona wtedy, gdy pies jest odprężony. Rodezjany, u których ogon jest osadzony zbyt wysoko, powinny być używane do hodowli z najwyższą ostrożnością. Z doświadczeń hodowców innych ras wynika, że łatwo jest wprowadzić do genotypu rasy wysoko osadzony ogon, natomiast bardzo trudno go później wyeliminować.

Jak już wspomniałem, noszenie ogona jest barometrem nastroju psa. Rodezjan, który w ringu tchórzliwie podkula ogon, najprawdopodobniej nie posiada wymaganej pewności siebie. U większości sędziów taki szczegół prowadzi do obniżenia ogólnej oceny, gdyż niekorzystnie świadczy o psychice wystawianego psa.

Kończyny:
Kończyny przednie: idealnie proste, silne i o mocnym kośćcu. Łokcie przylegają do klatki piersiowej. Kończyny widziane z profilu powinny być szersze, niż widziane z przodu. Śródręcza mocne, ustawione pod nieznacznym kątem.

Odstające łokcie mogą być nie tylko wrodzoną cechą anatomiczną, ale też wynikiem przekarmienia i nadmiernego wysiłku w okresie szczenięcym. Luźna, odstająca łopatka jest poważną wadą u wszystkich ras użytkowych ponieważ ujemnie wpływa na chód i wytrzymałość psa w biegu.

Mocne kości kończyn przednich są koniecznością u rasy tak silnie zbudowanej jak rodezjany. W parze z mocnym kośćmi idą mocne stawy i ścięgna. Ten wymóg wzorca ma bezpośredni związek z użytkowością rasy. Widziane z przodu, kończyny przednie powinny być absolutnie proste i ustawione równolegle.

Łopatki: ukośne, wyraźnie zaznaczone i umięśnione, zdradzające szybkość.

To co potocznie określamy u psa łopatką, kryje w sobie zarówno łopatkę, jak i kość ramienną. Kość ramienna powinna być ustawiona do łopatki pod kątem około 80 stopni. Przy tym kącie nachylenia rodezjan osiąga w kłusie najdłuższy krok. Przy ocenie budowy łopatki wielu sędziów stosuje prostą regułę: łopatka i kość ramienna powinny mieć mniej więcej jednakową długość. Tylko taka proporcja umożliwia optymalne funkcjonowanie kończyn przednich.

Łapy (stopy): zwarte, zaokrąglone, o dobrze wysklepionych palcach i mocnych elastycznych opuszkach.

Na czterech łapach rodezjana spoczywa cały ciężar jego ciała (a w galopie czy w kłusie tylko na dwóch), zaś duża prędkość dodatkowo zwiększa to obciążenie. Łapy muszą służyć psu przez całe życie, w każdych warunkach, na kamieniach, śniegu czy lodzie, na gładkim czy skalistym podłożu. Stąd też łapy są jedną z najgenialniej skonstruowanych części ciała psa. Ponieważ kończyny przednie są u rodezjana ustawione niemal pionowo, łapy muszą posiadać bardzo dobrze rozwinięte opuszki (poduszki), które są w stanie zamortyzować napór działający na nie z góry. Również w kończynach tylnych, gdzie kości śródstopia są ustawione niemal pionowo, powstają duże obciążenia. Dlatego opuszki i podeszwy łap muszą być grube i wydatne. Łapy powinny być zwarte i dobrze związane, na kończynach przednich zaokrąglone (kocie), zaś na tylnych owalne. Palce powinny ściśle przylegać do siebie. Rhodesian ridgeback z płaskimi stopami i luźno rozstawionymi palcami nie poradziłby sobie na żadnym polowaniu.

Standard nic nie mówi na temat koloru pazurów. Powinny one być czarne, choć dopuszcza się białe u tych psów, które mają białe znaczenia na palcach.

Kończyny tylne: muskulatura wyraźnie zarysowana, lecz nie przesadnie rozbudowana, stawy kolanowe dobrze kątowane, staw skokowy mocny i nisko położony (krótkie śródstopie).

Standard mówi, że muskulatura kończyn tylnych powinna być wyraźnie zarysowana pod skórą, jednak nie przesadnie rozbudowana i bez pokładów tkanki tłuszczowej.

Co oznaczają „dobrze kątowane stawy kolanowe”? Natura ukątowała kończyny ludzi i zwierząt po to, by chronić je przed nadmiernym obciążeniem mechanicznym, a jednocześnie zapewnić poruszającemu się ciału maksymalny napęd przy minimalnym zużyciu sił. Im lepiej ukątowane są tylne kończyny rodezjana, tym dłuższy jest jego krok i tym większa płynność ruchu. Oczywiście pod warunkiem, że kończyny przednie również są prawidłowo zbudowane i potrafią sprostać sile napędowej napierającej na nie z tyłu.

Nie chciałbym tu podawać prawidłowego ukątowania w stopniach i liczbach. Znacznie lepiej jest obejrzeć sobie zdjęcia wybitnych rodezjanów-championów, które posiadają idealną budowę tylnych kończyn. Pozwala to moim zdaniem lepiej zrozumieć istotę rzeczy niż teoretyczne dane.

Dlaczego stawy skokowe powinny być nisko położone? Dokładne wyjaśnienie mechanizmów tego zjawiska jest dość skomplikowane i wykracza poza ramy naszych rozważań. Trzeba by odwołać się do przykładów z dziedziny fizyki. W każdym razie dość wcześnie zauważono, że wszystkie rodezjany charakteryzujące się dużą wytrzymałością w biegu mają nisko osadzone stawy skokowe. Natomiast psy o wysoko położonych stawach skokowych i długim śródstopiu męczą się znacznie szybciej.

Przy budowie kończyn tylnych niezwykle ważną rolę odgrywa długość i ustawienie części krzyżowej grzbietu (kręgi krzyżowe łączą się bezpośrednio z ogonem). Psy, które mają źle ukątowane i słabo umięśnione kończyny tylne, często na domiar złego posiadają jeszcze stromo ustawioną część krzyżową. Jednak gdy krzyż jest ustawiony zbyt ukośnie, siła napędowa z kończyn tylnych nie może być optymalnie przenoszona w kierunku ruchu. Jak to wygląda w praktyce? Spróbujcie szybko pobiec, jednocześnie mocno wciągając pupę!

Wzorzec (FCI)

Ruch / chody: w ruchu kończyny prowadzone są równolegle, chody swobodne i energiczne.

Pierwszy standard rasy RR został oparty na wzorcu dalmatyńczyka. Podobnie jak dalmatyńczyk, rhodesian ridgeback powinien poruszać się płynnym, wydłużonym krokiem, z widoczną lekkością i swobodą.

Dobrze zbudowany rodezjan wyciąga w kłusie przednią nogę daleko przed siebie, tak że wykracza ona poza pionową linię poprowadzoną od czubka nosa w dół. Z kolei tylna łapa psa staje niemal w tym samym miejscu, z którego przed chwilą oderwała się łapa przednia. Głowa psa jest lekko opuszczona i wysunięta do przodu. Linia grzbietu pozostaje prosta, zaś prawidłowo zbudowana część krzyżowa jest tylko nieznacznie obniżona.

Rasa rhodesian ridgeback została stworzona do pokonywania dużych odległości, stąd też pies ten powinien zużywać w ruchu minimum sił, przy jednoczesnej maksymalnej „wydajności”. Dlatego nie może mieć dużej, ciężkiej głowy i zbyt szerokiej, beczkowatej klatki piersiowej. Taka budowa ciała dodatkowo zwiększa obciążenie kończyn przednich. Ponadto powinien mieć dość krótką część lędźwiową, o doskonale rozwiniętej muskulaturze podtrzymującej kręgosłup oraz silny, dobrze związany krzyż, który z łatwością wytrzymuje ogromną siłę napędu powstającą na kończynach tylnych.

Muskulatura rodezjana powinna być twarda i płaska jak u długodystansowca. Można tu przytoczyć przykład z dziedziny sportu: sprinterzy mają umięśnione sylwetki kulturystów, biegacze na średnie dystanse są już mniej masywni, zaś maratończycy są wysmukli, o płaskich, lecz twardych jak stal mięśniach. Nie inaczej jest u psów. Kulturystycznie umięśniony bullterrier rozwija wprawdzie rewelacyjną szybkość na starcie, wyższą nawet niż greyhound, jednak nie ma szans w walce na długie dystanse. W tej dyscyplinie królują psy o długich, płaskich mięśniach – np. siberian husky - niezmordowane w biegu i niepokonane pod względem wytrzymałości.

Bieg na długie dystanse jest możliwy tylko wtedy, gdy odbywa się przy minimalnym wysiłku. Ciało psa powinno poruszać się płynnie, bez „podrzucania” w górę i na boki. Rolę amortyzatorów spełniają tu idealnie ukątowane kończyny. To właśnie dzięki dobremu kątowaniu kończyn ruchy rodezjana osiągają niemal kocią miękkość. Zwróćcie uwagę na linię grzbietu dobrego rodezjana w kłusie: linia ta sunie płynnie jak pojazd szynowy, nie zbaczając z obranego kierunku ani w górę, ani na boki.

Pozostałe wymogi to ruch „swobodny” i „energiczny”. Rhodesian ridgeback powinien być psem, który porusza się z radością i zdradza to w ringu. Również z tego względu standard eliminuje osobniki ciężkie i zbyt masywne. Ruch „energiczny” ma związek z ogólną elastycznością ciała. Rhodesian ridgeback niezdolny do zwinnych uników i zwrotów, które w przeszłości umożliwiały mu przeżycie na polowaniach, utracił istotne cechy charakterystyczne dla swojej rasy. Nie mniej jednak drobnokościste, charcie rodezjany, mimo swojej zwinności, również nie spełniają wymogów wzorca. Mówi on bowiem wyraźnie, że rhodesian ridgeback to pies „silny, muskularny i o mocnych kościach”.

Szata rodezjana jest dziedzictwem po jego dalekich przodkach, do których zaliczają się m.in. również molosy. Wierzchnia okrywa włosowa jest krótka i gładka. Pokrywa ją naturalna warstewka tłuszczu, która nadaje sierści zdrowy połysk. Sierść rodezjana jest łatwa w pielęgnacji. Nawet po jesiennym, mokrym spacerze wystarczy miękki ręcznik frotte, aby doprowadzić ją do porządku. Przed wystawą czystą sierść rodezjana można dodatkowo „wypolerować na wysoki połysk” miękką irchą.

Okrywa włosowa jest dłuższa na grzbiecie niż na łapach. Psy, które przebywają dużo na zewnątrz, szybko wykształcają dłuższą i gęstszą sierść, niż psy trzymane w domu.

Wymagana przez standard gęstość okrywy włosowej ma związek z funkcjonalnością rasy. Kiedy rhodesian ridgeback był jeszcze psem do polowania, gęsta sierść chroniła go przed ostrą roślinnością południowoafrykańskich stepów. Dlatego sędziowie rasy powinni zwracać uwagę na to, czy włos rodezjana jest odpowiednio gęsty (z wyjątkiem brzucha i pachwin, gdzie włos z natury jest rzadszy, jednak i te części ciała nie powinny być całkowicie nagie).

Trzeba przyznać, że jasne psy stały się ostatnio dużo rzadsze i że zdecydowanie przeważa przekonanie, iż rhodesian ridgeback powinien być rudo-brązowy. Określenie „pszeniczny” wywodzi się z oryginalnego języka wzorca („wheaten”).

Białe znaczenia na piersi i na palcach, o ile nie są zbyt rozległe, nie powinny być zbyt surowo oceniane. W środowisku sędziów wiadomo, że ci spośród kolegów, którzy najmniej wiedzą o rasie, najczęściej przy ocenie sugerują się umaszczeniem. Ogólnie jednak kwintesencją standardu jest, że rhodesian ridgeback to pies jednobarwny.

Kolor „pszeniczny”, jak już wspomniałem, może mieć różne odcienie. Aby zachować w rasie wszystkie możliwe warianty, najlepiej kierować się w hodowli zasadą „złotego środka”. Stąd też celem hodowcy nie powinny być psy zbyt jasne, zbliżone do labradora retrievera, ani zbyt ciemne, o czekoladowo-mahoniowym umaszczeniu.

Ciemne włosy rozproszone po całym na ciele (poza maską i uszami) są wysoce niepożądane. Tu standard jest jednoznacznie sformułowany. Twórcom wzorca rasy wyraźnie chodziło o wyeliminowanie takich psów z hodowli. Sędziowie rasy rhodesian ridgeback powinni to respektować i nie przyznawać najwyższych lokat psom o takim umaszczeniu.

Wzorzec (FCI)

Wzrost: pożądana wysokość w kłębie: psy – 63-69 cm, suki 61-66 cm

Wzorzec (FCI)

Waga: psy – 36,5 kg, suki 32 kg.

Wzorzec (FCI)

Wzorzec (FCI)